КҮНТІЗБЕ 2024
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы
Ту-мемелекеттің егемендігі мен жекеге басына бейнелейтінбасты рәміздердің бірлігі. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы-ортасында күн сәулесі бар, оныңастында қалықтаған бүркіт (бүркіт) бейнеленгенген аспанкөк түкті түкті мата. Біліктің жанынды ұлттық ой-өрнегі бар тік жолақ бар.
Күніңіздің, оныңыздың сәулелеріңіздің, бүркітіңіздің және ұлттық ой – өрнегіңіздің бейнесі-алтын түстес. Тудың ұлы мен ұзындығының арақатынасы 1: 2. Тәуелсіздіктің Мемлекеттік Туы 1992 жылы ресми түрдеқабылданды. Оның авторлары-суретші Шәкен Ниязбеков.
"Жалау" термині голландиялық "vlag" сөзінен шырқан. Жалау-бұл белгіген өлшемдер мен түстердің білікке немесе сымға бекітілгенген панелі, Әділет оған елтаңба немесе бейнеленгенген эмблемасы. Ежелі заманнан беріі ту ел халқын біріктендіру және оныі белгілі бір мемлекеттік құрылыммен сәйкестендіруіқызметі атқарды.
Геральдика дәстүрде әр түс белгісі бір ұғымды білдірі. Сонымен, аспанкөк түс адалдығы, адалдық пен мінсіз білдігі. Сонымен катар, көк-көк түс түркі мәдениетінің символдық мәнге иеі. Ежелі түрікші әркашан аспанды құдайын қастерлейтіні, ал олардың көк-көк баннері-баба әкесіне деген адалдықты бейнелейтіні. Қазақстанның Мемлекеттік туында ол ашыққаспанды, бейбітшілік пен амандықты, ал фонның біртұтастығын – елімнің бірлігін бейнелейді.
Геральдикалық канондарға сүйене отырып, күн байлық пен молшылықты,өмір мен энергияны білімді. Сондықтан елдің туындағы күн сәулесі - өркендеу мен әл-ауқаттың рәміздері. Қазақстанның мемлекеттік атрибутикасындағы күн бейнесі оның жалпыадамзаттық құндылығы растайды және жаңа жас мемлекеттің өмірі растайтындай энергияға толы екен және әлемнің барлық елдеріне серікстік пен ынтымақтастық үшін ашықхат екенінайдтайды.
Бүркіттің (бүркіттің) бейнесі көптеген халқының елтаңбалары мен туларын бурыннан қолдан жасалған теріс геральдикалық атрибуттарының бір болып табылы. Бұл сурет Әділет білігінің, көрегендік пен жомартттықтың рәміздері ретінде қабылданады. Күн астынды қалықтаған бүркіт мемлекеттің күші, оның егемендігі мен тәуелсіздігін, жоғары мақсаттар мен тұрақты болашаққа ұмытылмас білім. Еуразиялық көшпенділердің дүнетанымын бүркіт бейнесі ерекше орын алады. Бұл олардының бостандық пен адалдық, қадір-қасиет пен батылдық, ойдың күші мен тазалығы сияқты ұлымдармен байланысты. Алтын бүркіттің стилдендірленген силуэті жас егемен мемлекеттің әлемдік өркениеттің биіктігіне деген ұмытылмас көрсетегі.
Мемлекеттік Тудың маңызының элементі оның білігінің жанында орналасқанның ұлттық ой-өрнегі бар тік жолақ болып табылады. Қазақ ою-өрнегі - халықтың эстетикалық талғамына сәйкес әлемі ерекше көркемдік Қабылдың бір түрі. Әр түрлі формалар мен сызықтардыңүйлесімін білдірін бұл халықтың ішкі әлемі ашудың Мәңгілік құралы. Білім бойндағы ұлттық ой-өрнек Қазақстан халқының мәдениеті мен дәстүрін бейнелейді.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы
Елтаңба-мемлекеттің басты рәміздерінің бірі. "Елтаңба" термині немістің "erbe" (мұра) сөзінен шыққан және тұқым қуалайтын айырым белгісін білдіреді – символдық мағына берілген фигуралар мен заттардың тіркесімі. Тарих Қазіргі Қазақстан аумағында өмір сүрген қола дәуірінің көшпенділері өздерін ерекше символмен – тотеммен сәйкестендіргенін, оның графикалық көрінісі кейіннен "тамга"атауын алғанын куәландырады. бұл термин алғаш рет түркі қағанатында қолданыла бастады.
Егемен Қазақстанның Елтаңбасы 1992 жылы ресми түрде қабылданды. оның авторлары-белгілі сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уәлиханов
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы шеңбер (доңғалақ) түрінде болады – бұл Ұлы дала көшпенділері арасында ерекше құрметке ие болған өмір мен мәңгіліктің символы. Мемлекеттік елтаңбадағы орталық геральдикалық элемент-шаңырақтың (киіз үйдің жоғарғы күмбезді бөлігі) көгілдір фонда бейнесі, одан уықтар (тіректер) күн сәулесі түрінде барлық бағытта таралады. Шаңырақтың оң және сол жағында мифтік қанатты жылқылардың бейнелері орналасқан. Жоғарғы бөлігінде көлемді бес бұрышты жұлдыз, ал төменгі бөлігінде "Qazaqstan"деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың, уықтардың, мифтік жылқылардың бейнесі, сондай – ақ "Qazaqstan" деген жазу-алтын түстес.
Шаңырақ-аспан күмбезіне ұқсайтын және еуразиялық көшпенділердің дәстүрлі мәдениетіндегі тіршіліктің негізгі элементтерінің бірі болып табылатын киіз үйдің негізгі жүйе құраушы бөлігі. Республиканың мемлекеттік елтаңбасында шаңырақ бейнесі - елімізде тұратын барлық халықтар үшін ортақ үйдің және біртұтас Отанның символы. Қазақстанның тұрақты дамуы әрбір азаматтың әл-ауқатына байланысты, шаңырақтың беріктігі мен тұрақтылығы оның барлық уықтарының (тіректерінің) сенімділігіне байланысты.
Мемлекеттік елтаңбадағы қанатты мифтік тұлпарлар негізгі геральдикалық элемент болып табылады. Жылқының бейнесі ежелден батылдық, адалдық және күш сияқты ұғымдарды білдіреді. Қанаттар Қазақстанның көпұлтты халқының мықты және гүлденген мемлекет құру туралы сан ғасырлық арманын бейнелейді. Олар таза ойлар мен дәйекті жетілдіру мен жасампаз дамуға деген ұмтылыстың дәлелі. Жылқылардың алтын қанаттары да алтын құлақтарға ұқсайды және қазақстандықтардың еңбекқорлығы мен елдің материалдық әл-ауқатын білдіреді.
Өткен ғасырларда мүйіздер көшпенділердің ғибадат ету рәсімдерінде, сондай-ақ олардың жауынгерлік байланыстарының соңы ретінде белсенді қолданылды. Әр түрлі жануарлардың мүйіздері түріндегі көктегі рақым, жердегі құнарлылық және әскери сәттілік бейнелері әр түрлі халықтардың символдық композицияларында әрқашан маңызды орын алды. Осылайша, корнукопиясы бар қанатты жылқы терең семантикалық және тарихи тамыры бар маңызды типологиялық сурет болып табылады.
Республиканың Мемлекеттік елтаңбасындағы тағы бір деталь-бес бұрышты жұлдыз. Бұл символды адамзат ежелден бері қолданып келеді және адамдардың ақиқат нұрына, барлық асқақ және мәңгілікке деген тұрақты ұмтылысын білдіреді. Мемлекеттік елтаңбадағы жұлдыздың бейнесі қазақстандықтардың әлемнің барлық халықтарымен ынтымақтастық пен әріптестік үшін ашық Ел құруға деген ұмтылысын көрсетеді. Қазақстан тұрғындарының жүрегі мен құшағы барлық бес құрлықтың өкілдеріне ашық.
Мемлекеттік елтаңбада қолданылатын негізгі түс-байлықтың, әділеттіліктің және жомарттықтың символы ретінде қызмет ететін алтынның түсі. Тудың түсі де бар-аспан көк, ол алтынның түсімен үйлеседі және ашық аспанды, бейбітшілік пен әл-ауқатты бейнелейді.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны
Әнұран-мемлекеттің басты символдарының бірі. "Әнұран" терминінің өзі гректің "gimneo" сөзінен шыққан және "салтанатты ән"дегенді білдіреді. Әнұран ел азаматтарын тиімді әлеуметтік-саяси шоғырландыру және этномәдени сәйкестендіру үшін маңызды дыбыстық рәміз ретінде әрекет етеді.
Тәуелсіз Қазақстан тарихында елдің мемлекеттік әнұраны екі рет – 1992 және 2006 жылдары бекітілді.
Елдің дыбыстық рәміздерін дәріптеу мақсатында 2006 жылы жаңа мемлекеттік әнұран қабылданды. Оның негізі халық арасында танымал "Менің Қазақстаным" патриоттық әні болды. Оны 1956 жылы Шәмші Қалдаяқов Жұмекен Нәжімеденовтің өлеңдеріне жазған. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев әнге мемлекеттік әнұранның жоғары мәртебесін және салтанатты дыбысталуын беру үшін бастапқы мәтінді пысықтады. Қазақстан Парламенті 2006 жылғы 6 қаңтарда палаталардың бірлескен отырысында "Мемлекеттік рәміздер туралы" Жарлыққа тиісті түзетулер енгізіп, елдің жаңа мемлекеттік әнұранын бекітті.
Сөздері-Нұрсұлтан Назарбаев пен Жұмекен Нәжімеденов, музыкасы-Шәмші Қалдаяқов
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны мәтінінің жолдық аудармасы:
Алтын күн аспаны,
Алтын дән даласы,
Ерліктің дастаны,
Еліме қарашы!
Ежелден ер деген,
Даңқымыз шықты ғой.
Намысын бермеген,
Қазағым мықты ғой!
Қайырмасы:
Менің елім, менің елім,
Гүлің болып егілемін,
Жырың болып төгілемін, елім!
Туған жерім менің – Қазақстаным!
Ұрпаққа жол ашқан,
Кең байтақ жерім бар.
Бірлігі жарасқан,
Тәуелсіз елім бар.
Қарсы алған уақытты,
Мәңгілік досындай,
Біздің ел бақытты,
Біздің ел осындай!
Қайырмасы:
Менің елім, менің елім,
Гүлің болып егілемін,
Жырың болып төгілемін, елім!
Туған жерім менің – Қазақстаным!
